Geboorteplan en bevallingsvoorbereiding

Een geboorteplan is een document waarin je jouw wensen en voorkeuren rondom de bevalling vastlegt. Een geboorteplan wordt ook wel een bevalplan genoemd. Het is een belangrijk document waarin je zo uitgebreid mogelijk beschrijft hoe je graag wilt dat je bevalling zal verlopen. Dit kan zorgverleners, zoals verloskundigen en artsen, ook helpen bij het leveren van de juiste zorg. Uiteraard kan je een bevalling nooit helemaal plannen en zullen er zich waarschijnlijk ook onvoorziene omstandigheden voordoen. Een goed geboorteplan kun je maken aan de hand van de tips en voorbeelden die je in dit artikel zult vinden.

Hoe dan ook is het belangrijk om goed voorbereid te zijn op de bevalling. Naast het schrijven van een geboorteplan kun je dit ook doen door een goede voorbereiding te treffen. Dit kan namelijk helpen bij het verminderen van angst en stress. Daarna kan het zorgen voor pijnvermindering en een beter herstel na de bevalling. Bereid je optimaal voor op de bevalling met behulp van deze complete gids!

Wat is een geboorteplan?

Een geboorteplan of bevalplan is een document waarin je nauwkeurig beschrijft wat jouw wensen en voorkeuren zijn rondom de bevalling. Dit kan je rust geven, omdat je van tevoren al nadenkt over hoe je wilt dat je bevalling eruit komt te zien. Daarnaast fungeert het ook als communicatiemiddel, want je verloskundige en arts zijn dankzij dit document op de hoogte van jouw voorkeuren rondom de bevalling. In het bevallingsplan beschrijf je basisinformatie, voorkeuren voor pijnbestrijding, voorkeuren voor manier van bevallen en wat te doen bij een medische ingreep. 

Wat moet er allemaal in een geboorteplan?

Een geboorteplan helpt je om je wensen en verwachtingen voor de bevalling vast te leggen. Maar wat moet er allemaal in staan? Van pijnbestrijding tot bevalhouding en wie je erbij wilt hebben – ontdek de belangrijkste punten om jouw geboorteplan compleet te maken!

Basisinformatie

Qua basisinformatie is het van belang dat je daar gedetailleerd je persoonlijke informatie beschrijft, zodat zorgverleners snel inzicht kunnen hebben in jouw wensen en situatie. Dit zorgt voor een soepele communicatie tijdens de bevalling en zorgt voor meer duidelijkheid. 

Pijnbestrijding

Het is van belang pijnbestrijding toe te voegen aan je geboorte plan, omdat het je helpt om bewust na te denken over de verschillende opties. Daarnaast zorgt het er ook voor dat zorgverleners inzicht hebben in jouw wensen en voorkeuren. Het kan uiteraard gebeuren dat er tijdens de bevalling snel beslissingen gemaakt moeten worden. Een goed doordacht plan kan er dan bij helpen dat jouw wensen zo goed mogelijk worden gerespecteerd. Ook kunnen op die manier ongewenste interventies worden voorkomen. 

Plaats van de bevalling

Iets anders dat belangrijk is om over na te denken bij een beval plan maken is waar je wilt bevallen. Ook specifieke wensen wat betreft de sfeer van de ruimte is belangrijk om hierin op te nemen. 

Voorkeuren voor bevallingshouding

Het is van belang om je voorkeuren voor de bevallingshouding op te nemen in je geboorteplan. Je denkt namelijk al van te voren na over je wensen en behoeften wat betreft de houding tijdens het bevallen. Dit zorgt voor meer comfort en ontspanning tijdens het bevallen. Iedereen ervaart weeën en persen anders en zo kun je een houding aannemen die voor jou het prettigst is. Ook zorgt het voor een betere samenwerking met zorgverleners en je partner. Verschillende mogelijkheden voor de bevallingshouding zijn: liggend, hurkend, zittend, op handen en knieën of in bad. 

In het geval van een medische ingreep

Dit is van belang om op te nemen in je geboorteplan omdat het je dwingt na te denken over mogelijke interventies en hoe je hiermee om zou willen gaan. Een bevalling verloopt vaak niet precies zoals je het van tevoren hebt bedacht in je geboorteplan. Daarom is het belangrijk om goed voorbereid te zijn op onverwachte situaties. Het kan zorgen voor minder stress en betere communicatie. Ook voorkom je hiermee dat ongewenste ingrepen worden gedaan en vergroot je de mogelijkheid om alternatieve keuzes te maken. Zo kun je bij een inleiding bijvoorbeeld nadenken of je misschien eerst gebruik wilt maken van een ballonkatheter of strippen in plaats van meteen medicatie gebruiken. 

Voorbeelden en templates voor een geboorteplan

Het kan best lastig zijn om te bedenken waar je moet beginnen bij het maken van een geboorteplan. Bij een bevalplan maken kan het behulpzaam zijn om een bevalplan voorbeeld te gebruiken. Aan de hand hiervan kun je zelf vragen of opmerkingen toevoegen. Maar zo heb je in ieder geval een leidraad aan de hand waarvan je het document op kunt stellen. 

Een mooi voorbeeld geboorteplan is deze van De Verloskundige en de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen. Hierin krijg je een duidelijk overzicht van waar je aan moet denken. Je kunt deze bijvoorbeeld uitprinten, invullen en in een map stoppen. Deze map kun je vervolgens in je tas voor de bevalling doen zodat je hem zeker weten bij je hebt. 

Ook kun je gebruik maken van onderstaande checklist bij een bevalplan maken. Hierop kun je afvinken wat je al hebt opgenomen in je bevalplan en wat nog niet. Zo houd je het voor jezelf overzichtelijk en kun je bijhouden waar je nog over na moet denken. 

Geboorteplan Checklist

Basisinformatie

• Naam
• Geboortedatum
• Contactgegevens
• Naam en contactgegevens partner
• Naam en contactgegevens verloskundige/gynaecoloog

Voorkeuren wat betreft pijnbestrijding

• Wil je wel of geen medische pijnstilling? (Bijv. ruggenprik, lachgas)
• Heb je voorkeur voor natuurlijke pijnverlichting? (Bijv. massage, warm bad, hypnobirthing, ademhalingstechnieken)
• Sta je open voor pijnstilling als het medisch wordt geadviseerd?

Plaats van de bevalling

• Locatie. Waar wil je het liefst bevallen? (Thuis, geboortecentrum, ziekenhuis)
• Sfeer. Heb je wensen wat betreft de sfeer? (Muziek, verlichting, verstoringen)
• Vervoer. Hoe kom je op de locatie en hoe lang doe je erover?
• Overgang naar ziekenhuis. Wanneer wil je overgebracht worden?

Voorkeuren voor bevallingshouding

• Welke houdingen wil je proberen? (Staand, op handen en knieën, zittend, baarkruk, badbevalling)
• Wil je vrij zijn om te bewegen en zelf je houding bepalen?
• Sta je open voor begeleiding en advies van zorgverleners?

Wat te doen in het geval van een medische ingreep

• Welke medische ingrepen accepteer je alleen als het medisch noodzakelijk is?
• Wil je altijd uitleg krijgen en mee beslissen over ingrepen?
• Wil je partner of geboortepartner overal bij aanwezig zijn?
• Heb je voorkeuren bij een keizersnede? (Gentle sectio, huid-op-huidcontact, muziek, partner bij je houden)

Hoe maak je een bevalplan?

Bij het maken van een bevalplan is het belangrijk dat je effectief en praktisch te werk gaat. Allereerst is het van belang alle informatie te verzamelen en te bespreken met je zorgverlener. Bepaal vervolgens een duidelijke structuur van je geboorteplan. Belangrijk is om het kort en overzichtelijk te houden. Bespreek tot slot het plan met je verloskundige of gynaecoloog en maak meerdere kopieën voor je partner en zorgverleners.  

Bevalplan maken: Waar moet je op letten?

Bij het maken van een bevalplan zijn er een aantal dingen waar je op moet letten. Houd er rekening mee dat het een overzichtelijk en duidelijk document wordt. Ook wil je ervoor zorgen dat je daadwerkelijk antwoord geeft op alle belangrijke vragen. Let er ook op dat je informeert bij je zorgverlener wat er allemaal mogelijk is. Zo voorkom je dat je ideeën noteert die helaas niet haalbaar zijn. 

Wat bespreek je met je verloskundige of gynaecoloog?

Bij het maken van een geboorteplan is het van belang om in gesprek te gaan met je verloskundige of gynaecoloog. Zo ben je goed voorbereid en kun je realistische keuzes maken. Dit kun je dan vervolgens verwerken in je bevalplan. Tijdens het overleg bespreek je waar je wilt bevallen. Dit kan thuis, in een geboortecentrum of in het ziekenhuis zijn. Je bespreekt ook welke mogelijkheden daar zijn, zoals pijnbestrijding, bevalhoudingen en medische ingrepen. Daarnaast is het belangrijk om stil te staan bij de rol van je partner of geboortepartner, je wensen direct na de geboorte en hoe je wilt dat zorgverleners met jou communiceren bij onverwachte situaties. Door deze onderwerpen vooraf helder te bespreken, weet je wat je kunt verwachten en kunnen zorgverleners beter inspelen op jouw voorkeuren. Dit kun je vervolgens gaan verwerken in je geboorteplan. Je kunt ook een geboorteplan voorbeeld meenemen naar het gesprek als leidraad. 

Flexibiliteit: waarom een geboorteplan een leidraad is en geen vaststaand plan

Een geboorteplan is een waardevolle leidraad die helpt om je wensen en verwachtingen rondom de bevalling vast te leggen. Maar tegelijkertijd moet je ook beseffen dat dit geen vaststaand plan is. Een bevalling is onvoorspelbaar en kan anders verlopen dan vooraf gedacht. Daarom is het belangrijk om flexibel te blijven en open te staan voor medische adviezen en aanpassingen als de situatie daarom vraagt. Zorg dus dat je wat flexibiliteit opneemt in je geboorteplan. Zo geef je zorgverleners de ruimte om op basis van jouw voorkeuren de best mogelijke zorg te bieden. Tegelijkertijd moeten ze de mogelijkheid hebben om te kunnen handelen in het belang van jouw gezondheid en die van je baby. Het doel van een geboorteplan is niet om een strak schema te volgen, maar om duidelijk te maken wat jij belangrijk vindt. 

Voorbeeld ingevuld geboorteplan

Het kan fijn zijn om een voorbeeld te hebben van een ingevuld geboorteplan. Zo zie je wat er van je verwacht wordt wat betreft het invullen ervan. Online kun je verschillende voorbeelden vinden van een voorbeeld geboorteplan dat ingevuld is. Ook kun je je verloskundige vragen om tips en adviezen voor het invullen van het geboorteplan. Wellicht dat de verloskundige ook wat voorbeelden heeft liggen waar je doorheen zou mogen bladeren. Een praktisch ingevuld voorbeeld kan je helpen om wat inspiratie te verkrijgen voor het invullen van een geboorteplan.

Hoe kun je je voorbereiden op een bevalling?

Een goede voorbereiding op de bevalling helpt je om met meer vertrouwen en rust deze gebeurtenis in te gaan. Door je te verdiepen in de verschillende fasen van de bevalling, een geboorteplan op te stellen en ademhalingstechnieken te oefenen, kun je beter omgaan met de weeën en de bevallingsduur. Fysieke fitheid, zoals lichte beweging en het trainen van je bekkenbodemspieren, draagt bij aan een soepelere bevalling en sneller herstel. Daarnaast is het belangrijk om praktische zaken op tijd te regelen. Denk daarbij aan het inpakken van een ziekenhuistas, het voorbereiden van je thuisomgeving en het inschakelen van kraamzorg. Van belang is dat je met je partner of geboortepartner je wensen en rolverdeling bespreekt. Zo zorg je voor een fijne en ondersteunende omgeving tijdens de geboorte.

Mentale en fysieke voorbereiding

Mentale en fysieke voorbereiding op de geboorte is erg belangrijk. Zo zorg je dat je met minder stress en met meer rust de bevalling in gaat. Dit gaat de bevallingservaring ten goede komen. 

Mentale voorbereiding 

Mentale voorbereiding op de bevalling is net zo belangrijk als de fysieke voorbereiding en helpt je om met meer vertrouwen de geboorte tegemoet te gaan. Dit kun je doen aan mentale voorbereiding:

• Inzicht in het proces → Begrijp de fasen van de bevalling om verrassingen zo veel mogelijk te voorkomen.
• Ontspanningstechnieken → Oefen ademhaling, mindfulness en visualisaties om kalm te blijven.
• Angsten bespreekbaar maken → Praat met je partner, verloskundige of coach over eventuele zorgen.
• Positieve mindset → Vertrouw op je lichaam en richt je op een ontspannen bevallingservaring.
• Gebruik van affirmaties → Herhaal positieve gedachten om je mentaal te versterken.
• Opstellen van een geboorteplan → Bepaal je wensen en grenzen voor meer controle en rust.

Fysieke voorbereiding

Een goede fysieke voorbereiding op de bevalling helpt je lichaam sterker en flexibeler te maken. Regelmatige beweging zoals wandelen, zwangerschapsyoga en bekkenbodemoefeningen verbeteren je conditie. Oefen bevalhoudingen, ademhalingstechnieken en zorg voor een gezond dieet met voldoende water en eiwitten. Dit alles bevordert een soepelere bevalling en sneller herstel.

Ademhalingstechnieken en ontspanning

Ademhalingstechnieken helpen je om tijdens de bevalling ontspannen te blijven, de weeën op te vangen en beter om te gaan met pijn. Dit zijn een aantal veelgebruikte technieken: 

1. Ontspanningsademhaling (Rustige buikademhaling)

• Wanneer? Tijdens de eerste fasen van de bevalling, tussen de weeën door.
• Hoe? Adem diep in door je neus, laat je buik uitzetten en adem rustig uit door je mond. Dit helpt je om te ontspannen en energie te behouden.

2. Weeënademhaling (Langzame ademhaling)

• Wanneer? Tijdens een wee, vooral in de ontsluitingsfase.
• Hoe? Adem in door je neus en adem langzaam en gecontroleerd uit door je mond, langer dan je inademing. Dit helpt om pijn op te vangen en spanning te verminderen.

3. Puffende ademhaling (Verlichte ademhaling)

• Wanneer? Bij intense weeën en wanneer je nog niet mag persen.
• Hoe? Adem kort en snel in door je neus en adem in korte, oppervlakkige pufjes uit door je mond (bijvoorbeeld “huh-huh-ha”). Dit voorkomt dat je te vroeg gaat persen.

4. Persademhaling

• Wanneer? Tijdens de persfase, wanneer je volledige ontsluiting hebt.
• Hoe? Adem diep in, houd kort je adem vast, span je buikspieren aan en pers gecontroleerd mee tijdens de wee. Adem daarna volledig uit en herhaal bij de volgende perswee.

5. Herstelademhaling

• Wanneer? Na een wee of tussen de weeën door.
• Hoe? Adem rustig en diep in en uit om je lichaam en geest te ontspannen.

Ontspanningstechnieken

Ontspannen tijdens de bevalling helpt om beter om te gaan met pijn en stress. Hierdoor kan de bevalling soepeler verlopen. Het kan dus de moeite waard zijn om je hier voor de bevalling al verder in te verdiepen. Hier zijn enkele effectieve ontspanningstechnieken:

1. Ademhalingstechnieken

• Gebruik rustige buikademhaling tussen de weeën door om je lichaam te ontspannen.
• Bij heftige weeën helpt een langzame of puffende ademhaling om controle te houden.

2. Beweging en houdingen

• Probeer verschillende bevalhoudingen zoals op handen en knieën, staand leunend op een bed of een geboortebal.
• Wiegende bewegingen en licht heen en weer lopen kunnen de pijn verlichten.

3. Massage en aanraking

• Een zachte rug- of schoudermassage door je partner helpt spanning te verminderen.
• Tegendruk op de onderrug kan verlichting geven bij rugweeën.

4. Warmte en water

• Een warm bad of douche helpt je spieren ontspannen en verlicht pijn.
• Een warme kruik op je onderrug of buik kan verlichting geven bij weeën.

5. Mindfulness en visualisatie

• Visualiseer een kalme omgeving zoals een strand of een open veld.
• Focus op positieve affirmaties zoals “Mijn lichaam weet wat het moet doen.”

6. Muziek en geluid

• Luister naar rustgevende muziek of natuurgeluiden om afleiding te creëren.
• Hum of zing zachtjes mee om spanning los te laten.

7. Donkere en rustige omgeving

• Dim de lichten en zorg voor een warme, veilige sfeer.
• Minimaliseer prikkels zoals harde geluiden of fel licht.

Hoe je je partner kan helpen tijdens de bevalling

Als partner speel je een belangrijke rol bij de bevalling. Je aanwezigheid, steun en geruststelling kunnen het verschil maken. Het is daarom van belang om tevoren te bedenken en te weten op welke manieren je je partner kunt helpen. Hier zijn manieren waarop je kunt helpen:

1. Emotionele steun bieden

• Blijf rustig en positief → Je partner kan zich aan jouw kalmte optrekken.
• Bemoedigende woorden → Zeg dingen als: “Je doet het geweldig,” of “Ik ben trots op je.”
• Blijf aanwezig → Laat zien dat je er echt bent, ook als je niets zegt.

2. Fysieke ondersteuning geven

• Massage → Wrijf over haar onderrug of schouders om spanning te verlichten.
• Tegendruk bij rugweeën → Duw met je handen stevig op haar onderrug als ze last heeft van rugweeën.
• Help met ademhaling → Adem met haar mee als ze het ritme kwijtraakt.

3. Praktische zaken regelen

• Houd haar gehydrateerd → Geef haar kleine slokjes water of een isotone drank.
• Zorg voor comfort → Pak een warm washandje of een koud doekje voor haar gezicht.
• Houd de omgeving aangenaam → Dim de lichten, zet rustgevende muziek op.

4. Helpen met houdingen en beweging

• Ondersteun haar bij het wisselen van houding → Soms helpt een andere houding om de weeën beter op te vangen.
• Bied je arm of schouder aan → Als ze wil leunen of zich ergens aan vast wil houden.
• Loop met haar → Beweging kan helpen de bevalling te versnellen.

5. Contact met de zorgverleners

• Communiceer haar wensen → Als ze het zelf niet meer kan aangeven, zorg jij ervoor dat het geboorteplan wordt gevolgd.
• Roep hulp in als dat nodig is → Houd contact met de verloskundige of arts als er iets verandert.

Wat is het gouden uur bij de bevalling?

Het gouden uur is het eerste uur na de bevalling, waarin huid-op-huidcontact tussen moeder en baby centraal staat. Dit moment bevordert de binding, stimuleert de borstvoeding en helpt de baby zich aan te passen aan de buitenwereld. Het zorgt voor een stabiele hartslag, ademhaling en een gevoel van veiligheid.

Het belang van huid-op-huidcontact direct na de geboorte

Huid-op-huidcontact direct na de geboorte bevordert de hechting tussen ouder en baby, helpt de baby om een stabiele temperatuur, ademhaling en hartslag te behouden en stimuleert de borstvoeding. Dit contact verlaagt stress bij de baby, bevordert een rustige start en ondersteunt de ontwikkeling van een veilig en vertrouwd gevoel.

Voordelen voor moeder en baby

Huid-op-huidcontact na de geboorte versterkt de band tussen moeder en baby, bevordert de aanmaak van oxytocine en helpt bij een vlotte start van de borstvoeding. Voor de baby zorgt het voor een stabiele hartslag, ademhaling en temperatuur, terwijl het bij de moeder stress vermindert en het herstelproces ondersteunt.

Veelgestelde vragen over de bevalling

FAQ1 Wat is de fijnste maand om te bevallen?

Er is geen ideale maand, maar veel mensen vinden de lente of zomer fijn vanwege het warme weer en de mogelijkheid om naar buiten te gaan. In de herfst en winter kan cocoonen met je baby juist prettig zijn. 

FAQ2 Wat gebeurt er als mijn vliezen breken maar de weeën niet beginnen?

In 70% van de gevallen starten de weeën binnen 24 uur vanzelf. Als dit niet gebeurt, wacht men meestal tot 48 uur. Daarna kan een inleiding nodig zijn om infectierisico’s te voorkomen. Neem altijd contact op met je verloskundige.

FAQ3 Hoe lang duurt een gemiddelde bevalling?

Bij een eerste bevalling duurt de actieve fase gemiddeld 12-18 uur, bij een volgende bevalling vaak 6-8 uur. De uitdrijving (persen) duurt meestal 30-60 minuten.

FAQ4 Wat zijn de voordelen en nadelen van een badbevalling?

• Voordelen: Pijnverlichting, ontspanning, minder kans op inscheuren, soepele overgang voor de baby. 

• Nadelen: Niet overal mogelijk, lastiger bij medische ingrepen, kan oncomfortabel aanvoelen voor sommige vrouwen.

FAQ5 Wat zijn de opties voor pijnbestrijding tijdens de bevalling?

• Natuurlijk: Ademhalingstechnieken, warm water, massage, beweging, TENS.

• Medisch: Lachgas, pethidine, ruggenprik. Elke methode heeft voor- en nadelen; overleg met je verloskundige wat bij jou past.

FAQ6 Wanneer moet je naar het ziekenhuis of de verloskundige bellen?

Bel direct als: 

• Je veel bloed verliest of de baby minder voelt bewegen.

• Weeën elke 4-5 min komen (bij eerste bevalling), of sneller bij een volgende bevalling.

• Je vliezen breken en het vruchtwater is groen/bruin.

FAQ7 Wat gebeurt er als de bevalling ingeleid moet worden?

Een inleiding gebeurt bij medische noodzaak, zoals langdurig gebroken vliezen of hoge bloeddruk. Dit kan via een hormoongel, vliezen breken of een weeëninfuus. De bevalling kan daardoor intensiever aanvoelen.

FAQ8 Wanneer is een keizersnede noodzakelijk?

Een keizersnede is nodig bij risico’s voor moeder of baby, zoals:

• Gepland: Stuitligging, placenta previa, medische aandoeningen.

• Spoed: Zuurstoftekort baby, niet vorderende bevalling

FAQ9 Wat gebeurt er als de baby in een stuitligging ligt?

• Uitwendige versie: Poging om de baby te draaien rond 36 weken (50% slaagt).

• Vaginale bevalling: Mogelijk, maar onder strikte controle.

• Keizersnede: Vaak aanbevolen als draaien niet lukt.